Speech van Jax over geweld tegen vrouwen

Op 25 november vond de demo Take back the night plaats in Amsterdam. Jax schreef de volgende speech, die door de organisatie is voorgelezen:

Helaas is het voor Jax geen optie de speech tijdens de demo voor te dragen of van tevoren in te spreken, omdat hen long covid heeft gekregen en niet nog meer risico kan lopen op een herbesmetting. Dit risico is enorm omdat mensen elkaar niet meer beschermen tegen het virus met maatregelen zoals mondkapjes, omdat zij dit door omstandigheden niet kunnen maar vaak omdat mensen dit niet willen. De overheid en de samenleving vinden het beschermen van gehandicapte mensen niet belangrijk.

Dat we die bescherming van gehandicapte mensen niet belangrijk vinden, zien we ook terug in hoe groot het probleem is van geweld tegen gehandicapte vrouwen en meisjes. Gehandicapte vrouwen en meisjes hebben niet alleen risico op geweld van vreemden, en een hoger risico op partnergeweld, maar daarnaast ervaren ze ook vaker geweld van mantelzorgers en zorgverleners, ongeacht of ze in een (eigen) huis of in een instelling wonen.

Omdat onderzoek naar geweld tegen gehandicapte vrouwen en meisjes niet belangrijk genoeg wordt gevonden, missen we nog veel belangrijke informatie en cijfers. Wat we wel weten, is dat vooral mensen met een verstandelijke beperking veel risico lopen. Een voorbeeld: meer dan 60% van meisjes met het Downsyndroom, is slachtoffer van seksueel geweld. Laat dat even bezinken.

Afhankelijkheid speelt een grote rol in waarom gehandicapte meisjes en vrouwen zo snel slachtoffers worden van geweld. Gehandicapte vrouwen zijn vaak fysiek en financieel afhankelijk van hun partner wanneer ze in een relatie zitten. Vaak is het makkelijk om ze te isoleren. Gehandicapte vrouwen en meisjes die zorg ontvangen zijn ook in een afhankelijkheidspositie. Geweld gaat vaak vooral om machtsmisbruik en het is door deze afhankelijkheid heel makkelijk om een positie van macht te krijgen over gehandicapte mensen.

Een ander probleem is dat we denken dat gehandicapte mensen geen autonomie en zelfbeschikking hebben of zouden moeten hebben. Gebrek aan autonomie is een overlappend thema voor alle geweld, maar voor gehandicapte mensen vinden we het normaal dat ze zelf geen beslissingen over hun leven kunnen nemen en dat andere mensen de macht over hun leven krijgen. Zo normaal dat het soms zelfs gelegaliseerd is. De Wet verplichting geestelijke gezondheid maakt het bijvoorbeeld legaal om anticonceptie af te dwingen bij mensen met onder andere psychische aandoeningen. Maar, wie bepaalt wie het recht heeft om dit soort ingrijpende besluiten te nemen over een ander? En welke gevolgen heeft dit, niet alleen voor gehandicapte mensen, maar ook voor andere groepen mensen die als minderwaardig worden gezien?

Gehandicapte mensen zijn misschien niet DE kanaries in de kolenmijn, maar we zijn wel een van de vele vogels in die kooi. Toch praten we eigenlijk niet over geweld richting gehandicapte vrouwen en meisjes. Het is een taboe onderwerp.

We willen niet geloven dat mensen gehandicapte mensen wat zouden aandoen.
Dit komt door hoe we in de samenleving kijken naar gehandicapte mensen en zorg. We zien gehandicapte mensen als een soort onschuldige wezens, niet als volwaardige mensen. Het idee leeft dan ook dat gehandicapte vrouwen en meisjes geen geweld ervaren, of dat ze niet in staat zijn om te snappen wat er gebeurt, waardoor het minder erg voor ze zou zijn. Maar door de combinatie van validisme, zoals dit soort denken, en hun handicap, belanden gehandicapte vrouwen en meisjes juist in een veel kwetsbaardere positie dan niet-gehandicapte mensen.

Gehandicapte vrouwen en meisjes worden door dit soort denken minder serieus genomen en vaak niet geloofd. Mensen denken dat ze niet voor zichzelf kunnen praten en dat ze blij moeten zijn dat ze überhaupt een partner of zorgverlener hebben.
Dat we zorgverleners, van mantelzorgers, partners en familie tot professionele zorgverleners, automatisch als helden zien helpt ook niet, en is ook een reden waarom we niet gehandicapte mensen niet willen horen wanneer ze praten over hun ervaringen. Dat we durven negatieve dingen te zeggen over die mensen die zo geweldig voor ons zorgen, wordt gezien als een smet op ons.

Gehandicapte mensen moeten blij zijn met wat ze krijgen. Of dat nou bestaat uit het hebben van een partner of ontvangen van zorg. Ze moeten dankbaar zijn en vooral niet te veel willen. Tenslotte zijn we geen volwaardige mensen.

De problemen eindigen overigens niet hier. Al gelooft Feminists Against Ableism in decriminalisatie en dat het justitieel systeem niet de oplossing is voor geweld; het is belangrijk te benoemen dat validisme ervoor zorgt dat gehandicapte vrouwen en meisjes barrières ervaren om überhaupt toegang te krijgen tot dit systeem. Door ontoegankelijkheid op allerlei fronten vinden ze hun weg niet naar politie of andere hulp. En eenmaal daar worden ze zelden geloofd.

Ook andere hulp, zoals hulp om vrouwen bij te staan gedurende het proces van aangifte, is vaak ontoegankelijk. Ook zijn opvangplekken voor vrouwen en meisjes die aan geweld ontsnappen, vaak niet of niet volledig toegankelijk. Hierdoor kunnen gehandicapte vrouwen geweld minder snel ontsnappen.

Al dit geweld kan dodelijke gevolgen hebben. Disability day of mourning is een jaarlijks terugkerende dag waarop men de gehandicapte mensen herinnert die vermoord zijn door hun zorgverleners. De verhalen die wij herinneren, zijn enkel de verhalen waarbij we weten wat er gebeurd is. We zien enkel de top van de ijsberg.

Ondanks dat gehandicapte vrouwen en meisjes een groter risico hebben op geweld, zijn de studies die hiernaar worden gedaan maar beperkt, deels omdat de vrouwen waarom het gaat moeilijk bereikt worden. We zijn daarnaast geen onderdeel van beleid om geweld tegen te gaan. Ook zijn we vaak geen onderdeel van activisme en protesten rond dit onderwerp. Dat we hier zijn uitgenodigd is daarom enorm belangrijk.

We kunnen ook niet praten over geweld tegen vrouwen zonder het te hebben over de toename van fascisme in de wereld. We leven in een wereld waarin geweld tegen vrouwen weer opnieuw meer en meer genormaliseerd wordt. Of je nu een trans vrouw bent, een queer vrouw, een vrouw van kleur, een gehandicapte vrouw of anders. Onze autonomie wordt ons steeds meer afgenomen. En autonomie en geweld gaan, zoals we in deze speech lieten zien, hand in hand.

Te lang hebben we geaccepteerd dat de autonomie van vrouwen werd afgepakt als de vrouwen niet cishet waren, niet wit, gehandicapt of anders. Nergens merken we dat zo hard als in hoe we omgaan met Palestina, Congo en alle genocides die gebeuren in de wereld. Geweld tegen vrouwen is een techniek van onderdrukking en kolonialisme die ingezet wordt om het onderdrukte volk klein te houden. Over dit geweld blijft men namelijk vaak ook veel te stil. Deze stilte is onacceptabel.

Stil zijn over geweld tegen vrouwen, omdat jij niet de vrouw ben die geraakt wordt, is schadelijk voor alle vrouwen. We accepteerden hoe trans mensen, vooral onze trans vrouwen en meisjes werden aangevallen, dat de geweld richting deze groep toenam en zij steeds meer autonomie en zelfbeschikking verloren en kijk waar we zijn. In de VS zijn ze nu Roe vs Wade kwijt. We zijn bij Your body, my choice.

Your body, my choice raakt gehandicapte vrouwen en meisjes hard in een wereld waarin zij merken dat het wel hun lichaam, maar bijna nooit hun eigen keuze is. In een wereld waarin hun afhankelijkheidspositie steeds meer toeneemt. Onder andere door een pandemie die gehandicapte mensen opsluit in hun huizen omdat de overheid vindt dat hun deelname in de samenleving niet belangrijk is, en de rest van de samenleving de overheid volgt. Mondkapjes redden levens.

We hebben een lang gevecht te gaan om een samenleving te creëren waarin vrouwen zich veilig voelen. Laten we zorgen dat we geen enkele vrouw meer achterlaten. Geen enkele.